Nga një pikturë misterioze 30-mijëvjeçare te “Katedralja e mendjes” e Jackson Pollock e deri te numri një i historisë Leonardo Da Vinci. Kritiku i artit i “The Guardian” paraqet punimet më të bukura të artit të të gjitha kohërave dhe se në cilin vend të botës mund t’i shikoni ato shkruan sot gazeta “Zëri”.
1- Leonardo Da Vinci – “Fetusi në barkun e nënës” (1510-1513), në kështjellën “Ëindsor”
Leonardo shpreh kushtet e njeriut në një guaskë, në të vërtetë ajo ngjan me pjesën e brendshme të një gështenje të egër. Brenda saj zhvillohemi të gjithë ne. 500 vjet më parë ky artist dhe shkencëtar mundi ta portretizonte misterin human me një çudi që nuk është fetare, por biologjike. Ai e sheh njerëzimin si fakt i natyrës. Kjo konsiderohet si njëra ndër veprat më të bukura të artit, në shumë raste më e mira.
2- Karavaxho – “Prerja e kokës së Shën John Baptist”, në Katedralen e Maltës
Karavaxho na paraqet momentin e një vrasjeje në oborrin e burgut. Ekzekutuesi mban një thikë në dorë dhe po pret të presë qafën e Shën Johnit. Dikush e shikon këtë moment të tmerrshëm nga një dritare e vogël. Kudo ishte errësirë. Vdekja dhe mizoria njerëzore janë të hedhura në këtë kryevepër, ndërsa hijet e saj të pushtojnë mendjen.
3- Rembrandt – Autoportret me dy rrathë, në Londër
Nuk jeni ju ata që po e shikoni Rembrandtin, por është ai që po ju vëzhgon ju. Autoriteti gjenial dhe mosha e tij t’i ngulin sytë me një vëzhgim moral që është i tmerrshëm. Rembrandt duket sikur arrin të shohë përtej shpirtit të personit që e ka pikturën dhe arrin të dallojë çdo dështim. Ai është si zoti. Rembrandt është artisti më serioz nga të gjithë, se të gjithë qëndrojnë përpara tij si në gjykimin e së vërtetës.
4- Piktura e shpellës “Chauvet” (30 mijë vjet më parë), në Francë
Enigmë mbetet personi që pikturoi në këto shpella portretet e katër kuajve. Nuk ekzistonte një shkrim i tillë në epokën e akullnajave dhe prandaj është e vështirë të identifikohen autorët e kësaj pikture. Artistët e shpellës mund të kenë qenë edhe femra, ato mund të kenë pasur fëmijë. Ajo që dihet është se homosapiensët, raca jonë njerëzore, kanë lënë gjurmë me pikturat e veta që janë kaq të bukura dhe kaq inteligjente sa asgjë tjetër.
5- Jackson Pollock – “Numri 31”, 1950, në Nju Jork
Arti i Jackson Pollock është një mister modern. Është e vështirë të besohet se si arriti ai të krijojë një pikturë të tillë kaq të bukur në një kanavaçë të shtrirë në tokë. Si një solo nga Jimi Hendrix, improvizimet e tij të lira me baltë arrijnë një unitet të shkëlqyer. Kjo pikturë është “Katedralja e mendjes”.
6- Velaskez – “Shërbëtoret e nderit” (Las Meninas) (1656), Madrid
Mbreti dhe mbretëresha qëndrojnë përballë një pikture. Velaskez nëpërmjet pikturës shikon çiftin mbretëror. Vajza e mbretit dhe shërbëtoret e saj, si edhe xhuxhi, janë mbledhur përpara monarkut të tyre. Pak më tutje një lajmëtar ose ministër ndodhet pranë derës. Në një pasqyrë të shndritshme reflektohet çifti mbretëror.
7- Pikaso – “Guernica” (1937), në Madrid
Kur Pikaso filloi të pikturojë protestën e tij kundër bombardimit të Guernikës, kryeqytetit antik bask, nga forcat ajrore të Hitlerit gjatë Luftës Civile në Spanjë ai ishte në kulmin e suksesit të tij. Tridhjetë vjet pas pikturës së tij subversive moderniste “Les Demoiselles d’Avignon” inteligjenca e tij e kubizmit tanimë ishte pasuruar nga mitologjia dhe poezia e zbuluar nga lëvizja surrealiste. Ai hodhi vështrimin e tij në disa piktura historike si ajo e “Zjarrit të Rafaelit” në Borgo dhe vendosi poshtë deklaratën më të bukur njerëzore të shekullit 20.
8- Mikelanxhelo – “Të burgosurit” (1519-1534), në Firence
Piktura e Mikelanxhelos “Të burgosurit” ose “Skllevërit” u nis për varrin e Papa Juliusit të Dytë, por nuk u përfundua kurrë. Në tërësinë e tij, duke përfshirë “Skllevërit rebelë dhe të vdekur” në Luvër dhe statuja e Moisiut e përfunduar reduktuan versionin e varrit në Romë. Kjo përbën kryeveprën më të madhe të papërfunduar në botë. Por Mikelanxhelo nuk i ka lënë gjërat e papërfunduara për shkak të përtacisë së tij. Kjo është një zgjedhje aspak estetike. “Të burgosurit” e Mikelanxhelos janë një shprehje e kushteve njerëzore që ngjasojnë me Hamletin e Shekspirit.
9- Skulpturat “Partenon” (447-442 para Krishtit), në Londër
Pjesët e gjata prej mermeri, statujat kolosale të thyera të zotave, skulpturat e centaurëve duke luftuar njerëzit që lord Elgin i largoi nga Akropoli i Athinës dy shekuj më parë njihen sot si objekte kontroverse, gjë që është e trishtueshme, sepse ne duhet të mrekullohemi me gjenialitetin e tyre. Shumica e skulpturave antike greke janë kopjuar nga romakët. Ky është ai që quhet me të vërtetë arti klasik.
10- Cezanne – “Mont Sainte Victorie” (1902-1904), në Muzeun e Filadelfias
Vizioni i thyer i Cezannes, intensiteti i vështrimit të tij dhe ashpërsia në mendje teksa përpiqet të shohë dhe të kuptojë thelbin e malit është njëra nga betejat më befasuese në historinë e artit. Nga kjo shumë shpejt lindi kubizmi dhe abstraksioni. Sikur kërkimet e Cezannes të kishin vazhduar më tej ai do të ishte pjesë e artistëve më të mëdhenj të historisë, përgatiti “Zëri”.
